“Nәhl” surәsinin 93-cü ayәsində məqsəd nədir?
“ALLAH İSTӘDİYİNİ YOLDAN ÇIXARAR, İSTӘDİYİNİ İSӘ DOĞRU YOLA YÖNӘLDӘR.” AYӘSİNDӘ MӘQSӘD NӘDİR?
Sual: Allahın әdalәti biz müsәlmanların bünövrә әqidәlәrindәndir. Biz inanırıq ki, Allah-tәalanın bütün işlәri әdalәt vә hikmәt әsasında baş verir. “Nәhl” surәsinin 93-cü ayәsi deyilәnlәrә zidd deyilmi? Әgәr bizim doğru yolu tutmağımız vә ya yoldan azmağımız Allahın istәyi ilә baş verirsә, onda nә üçün günahlarımıza görә cәzalanmalıyıq? Mәgәr bu Allahın әdalәtinә sığırmı?
Cavab: Qurani-mәcidin ayәlәri bir-birini tәfsir edir. Bir çox ayәlәr qrup şәklindә nәzәrdәn keçirildikdә onların hәqiqi mәnası aydın olur. Zәlalәt vә hidayәtdәn danışan uyğun ayә dә hәmin qәbildәndir. Bu ayәnin hәqiqi mәnasını dәrk etmәk üçün bәzi digәr ayәlәrә dә nәzәr salmaq lazımdır.
Quranın digәr bir ayәsindә buyurulur: “Allah kafirlәri belә azdırar.”(Mömin surəsi,74) Digәr bir ayәdә isә buyrulur: “Allah israf edәn, şәkk içindә olanları bu yolla azdırır.”(Mömin surəsi,34) Bu iki ayә insanların hansı sәbәblәrdәn Allahın diqqәtindәn kәnarda qalmasını aydınlaşdırır. Bu iki ayәni nәzәrdәn keçirmәklә әvvәlki ayәnin mәfhumunu dәrk edә bilәrik. Mәlum olur ki, Allahın hidayәtindәn yalnız vә yalnız günahkarlar, imansızlar vә zalımlar mәhrum olur.
Doğrudan da, günaha batmış insanların Allahın tovfiqindәn mәhrum olması tәbii bir işdir. İnsanın sәadәti onun öz maddi vә mәnәvi istedadlarını hansı yolda sәrf etmәsindәn asılıdır. İnsan tәkamülünün әn yaxşı yolu Allahın Peyğәmbәrlәr vasitәsi ilә göndәrdiyi göstәrişlәrә әmәl etmәkdir. Bu tәlimlәrә әmәl etmәkdәn boyun qaçıranlar, günaha batanlar özlәri sәadәt qapısını üzlәrinә bağlayırlar. Belә insanların Allahın tovfiqinә lәyaqәti yoxdur. Günaha üz tutan insan Allahın tovfiqini, diqqәtini qazanmaq lәyaqәtini әlindәn çıxardır. Bәli, insanlar günahları sәbәbindәn yolunu azır.
Başqa bir ayәdә uyğun mövzuya belә toxunulur: “Sәnә yetişәn hәr bir yaxşılıq Allahdandır, sәnә üz verәn hәr bir pislik isә özündәndir.”(Nisa surəsi,79) Ayәdәn göründüyü kimi, insanın doğru yoldan azmasına, sәadәtdәn mәhrum olmasına onun özü sәbәbkardır.
Hidayәt dedikdә Allahın lütfü, diqqәti, yardımı nәzәrdә tutulur. İlahi hidayәt isә Allahın yalnız xalis bәndәlәrinә nәsib olur. Bu insanlar bütün güclәrini vә istedadlarını ilahi göstәrişlәrә әmәl etmәklә ilahi tovfiqin qazanılmasına sәrf edirlәr. Bәli, insan ilahi yolda daha çox çalışdıqca, Allahın diqqәtini daha çox qazanır.
Demәli, Allahın hidayәti o kәslәrә mәxsusdur ki, haqq yolunda аddım atır, mücahidә edirlәr.(Ənkəbut surəsi,69) Zәlalәt isә Allahın tovfiqindәn mәhrum olmaqdır – Allah günah yolunu tutanlara bütün yardımlarını kәsir. Şübhәsiz ki, әdalәt sahibi olan Allah sәbәbsiz yerә kimsәni yolundan azdırmaz!
“Dini suаllаrа cаvаblаr”, Аyәtullаh-üzmа Mәkаrim Şirаzi və Аyәtullаh Cәfәr Sübhаni
