Bəqərə surəsi, 261 barədə suala cavab

Sual: Qurani-kәrimdә oxuyuruq: “Mallarını Allah yolunda sәrf edәnlәrin halı yeddi sünbül verәn bir toxuma bәnzәr ki, bu sünbüllәrin hәr birindә yeddi yüz dәn vardır. Allah istәdiyi şәxs üçün bunu qat-qat artırır. Allahın lütfü genişdir, O hәr şeyi bilәndir.” (Bəqərə, 261) Biz kәnd tәsәrrüfatı üzrә mütәxәssislәrә bu sualla müraciәt etdik ki, әgәr torpaq münbit olarsa, su ilә tam tәmin edilәrsә, quşlar buğda dәnini daşımazsa, buğda dәnlәri torpaqda xarab olmazsa, bir sözlә, әn münasib bir şәraitdә buğda nә qәdәr mәhsul verә bilәr? Onlar cavab verdilәr ki, bir buğda dәnindәn maksimum otuz vә ya qırx dәn mәhsul götürmәk olar. Bәs necә olur ki, Allah-tәala yeddi yüz dәn verәn buğdanı misal göstәrir?

Cavab: Sualın cavabında iki nöqtәyә diqqәt yetirmәk lazım gәlir:

Әvvәla, ayәdә buğda sözü işlәdilmәmişdir. Tәrcümәçilәr vә tәfsirçilәr uyğun ayәnin tәrcümәsindә buğda kәlmәsini işlәtmişlәr. Demәk, bir dәnәsindәn yeddi yüz dәn verәn hansısa bitki ola bilәr. Mәsәlәn, bir qarğıdalıdan yeddi qarğıdalı cücәrәrsә vә onların hәr birindә yüz dәnә olarsa, ayәdәki misal özünü doğruldar. Bәzi tәfsirlәrdә ayәdә darının nәzәrdә tutulduğu bildirilir.

İkincisi, ayәdәki ifadә tәşbeh dә ola bilәr. Gündәlik danışığımızda da bu sayaq tәşbehlәrdәn istifadә olunur. Mәsәlәn, deyirlәr ki, o heç vaxt qürub etmәyәn günәşdir”. Hansı ki, günәş qürub etmәyә bilmәz. Demәk, tәşbehdә mәqsәd hansısa xüsusiyyәti önә çәkmәkdir. Yәni ayәdә infaqın yeddi yüz dәn verәn sümbülә oxşadılması onun böyük savaba malik olmasından danışır. Quranda bu sayaq tәşbehlәrdәn çoxdur. Mәsәlәn, Quran yaxşı söhbәtlәri “daim meyvә verәn ağac” kimi xatırlayır. Әslindә isә daim meyvә verәn ağac yoxdur. Demәk, mәqsәd pak söhbәtin böyük imtiyazını nәzәrә çatdırmaqdır.

Zeytun haqqında belә bir oxşatma ilә rastlaşırıq. “Onun yağı atәşsiz dә yanmağa yaxındır.” Yaxşı bilirik ki, heç bir yağ atәşsiz işıqlana bilmәz. Sadәcә bu tәşbehlә zeytun yağının imtiyazı önә çәkilir. Uyğun ayәdәki misal da infaq dәninin bütün dәnlәrdәn üstün olduğunu bildirir.

“Dini suаllаrа cаvаblаr”, Аyәtullаh-üzmа Mәkаrim Şirаzi və Аyәtullаh Cәfәr Sübhаni