Qəsas surəsi, 88 barədə suala cavab

Sual: Quranda oxuyuruq: “Allahdan başqa hәr bir şey mәhvә mәhkumdur.”(Qəsas,88) Mәgәr insanın ruhu fani olurmu? Әgәr insanın ruhu әbәdidirsә, nә üçün ayәdә belә buyurulur?

Cavab: Nәzәrә almalıyıq ki, ayәdә “hәlak” kәlmәsi işlәdilmişdir. Hәlak olmaq isә mәhv olmaq, fәna olmaq deyil. İnsanın nәinki ruhu, hәm dә cismi tamamilә mәhv olmur. Çürüyüb torpağa qarışan insan cismi qiyamәt günü yenidәn әvvәlki vәziyyәtinә qayıdır.

Demәk, insanın nә ruhu, nә dә cismi tamamilә mәhv olub getmir. Ayәdәki “hәlak” kәlmәsi parçalanma mәnasında da işlәnә bilәr. Әgәr insanın ruhu ilә cismi arasındakı әlaqә qırılırsa, onun haqqında “hәlak oldu” demәk olar. Amma bu o demәk deyil ki, insan tamamilә fani olur.

Mәsәlәni aydınlaşdırmaqdan ötrü başqa ayәlәrә nәzәr salaq: “Әvvәlki Ad qövmünü o hәlak etdi. Sәmud qövmünü dә; onlardan kimsә qalmadı; Nuh qövmünü isә onlardan da qabaq; (Nəcm,50-52) Şübhәsiz ki, Ad, Sәmud vә Nuh qövmünün hәlak edilmәsi onların öldürülmәsinә işarәdir. Ona görә dә haqqında danışılan ayәni “fani olmaq” mәnasında yox, “parçalanıb dağılmaq” mәnasında başa düşmәliyik. Bәli, doğrudan da, yalnız Allahın pak zatı istәnilәn bir viranәlikdәn uzaqdır.

“Dini suаllаrа cаvаblаr”, Аyәtullаh-üzmа Mәkаrim Şirаzi və Аyәtullаh Cәfәr Sübhаni