QURAN NÖQTEYİ-NƏZƏRİNDƏN ALLAH
Bütün insanlar Allaha möhtacdır. Allah isə ehtiyacsızdır.
Allah-taala barəsində dəqiq, əhatəli və aydın tərif bəyan edən Qurani-kərim Onu bizə yalnız adları və sifətləri ilə tanıtdırır.
Qurani-kərim Allah-taalanı adları və sifətləri vasitəsilə ən kamil həddə təqdim etmiş, alim və geniş mərhəmət sahibi, (“Bəqərə” surəsi, ayə: 115.) tez hesab çəkən, diri və əbədi, (“Ənam” surəsi, ayə: 62; “Taha” surəsi, ayə: 111.) uca, böyük və haqq, (“Loğman” surəsi, ayə: 30.) əzəmət və kərəm sahibi (“Ər-rəhman” surəsi, ayə: 27.) hər şeydən ehtiyacsız (“İxlas” surəsi, ayə: 2.) sifətləri ilə vəsf etmişdir.
Qurani-kərim nöqteyi-nəzərindən Allah hər şeydən ucadır; (“Taha” surəsi, ayə: 114.) yəni bizim təsəvvür etdiyimiz hər şeydən üstündür və heç vaxt Onun həqiqətini, cəlal və camal sifətlərini olduğu kimi dərk etməyə qadir deyilik. (“Ənam” surəsi, ayə: 100.)
Allah təkdir, (“İxlas” surəsi, ayə: 1; “Nəhl” surəsi, ayə: 15.) onun tayı-bərabəri, bənzəri, oxşarı (“Şura” surəsi, ayə: 11.) və özündən başqa heç bir məbud yoxdur. (“Ali-İmran” surəsi, ayə: 18.)
Allah varlıq aləminin və kainatın həqiqi padşahıdır. O, hər nöqsandan pak, müqəddəs, salamatlıq və əmin-amanlıq bəxş edən, əziz, islahatçı və böyüklüyə layiq, yenilməz qüdrət sahibi (“Həşr” surəsi, ayə: 23.) və hər şeyə qadirdir. (“Bəqərə” surəsi, ayə: 284.)
Allah bağışlayan və mehribandır. Bu iki sifət Onda elə bir həddə əks olunmuşdur ki, Quranın bütün surələri bu iki sifətlə – “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim”lə başlayır. O, bəndələrinə qarşı mehriban və rəhmli olmağı Özü üçün əzəldən zəruri etmişdir! (“Ənam” surəsi, ayə: 12.)
Allah-taalanın əzəməti, böyüklüyü və kərəmi son həddədir. O, insana boyun damarından da yaxındır. İnsanın adi hərəkətlərindən tutmuş ürəyindən keçən ən gizli hisslərədək hər şey Allaha məlumdur. (“Qaf” surəsi, ayə: 16.)
Allah yenilməz qüdrət və qüvvət, (“Qafir” surəsi, ayə: 3; “Ənfal” surəsi, ayə: 8.) nemət, (“Qafir” surəsi, ayə: 3.) rəhmət (“Ənam” surəsi, ayə: 123.) və böyük fəzilət sahibi (“Ali-İmran” surəsi, ayə: 74.), tövbələri qəbul edən, (“Bəqərə” surəsi, ayə: 37; “Ali-İmran” surəsi, ayə: 8.) insanları sevəndir. (“Büruc“ surəsi, ayə: 14.)
Allah-taala kainatı, göyləri və yeri yaradan, (“Həşr” surəsi, ayə: 24; “Ənam” surəsi, ayə: 14.) ixtiyar sahibi, aləmlərin Rəbbi, maliki və idarəedicisidir. (“Fatihə” surəsi, ayə: 2.) Onun yaradılışda, hakimiyyətdə, hökm etməkdə, rübubiyyətdə, şəfaətdə, ümumiyyətlə heç bir sahədə şəriki və bənzəri yoxdur. (“Ənam” surəsi, ayə: 57, 162 və 164; “Zümər” surəsi, ayə: 44.)
Bütün insanlar Allaha möhtacdır. Allah isə ehtiyacsızdır. O, insanların ibadətinə belə möhtac deyil. Allah şükrə, tərifə layiqdir, Onun bütün işləri bəyəniləndir. (“Fatir” surəsi, ayə: 15.)
Allah-taalanın rəhmət və qüdrəti genişdir, insanlara istədiyi kimi əta edir, ruzi verir. (“Maidə” surəsi, ayə: 64.) O hər yerdə bizimlədir və hər işimizdən agahdır. (“Hədid” surəsi, ayə: 4.) Bir sözlə, hər tərəfə üz tutsaq, Allah oradadır. (“Bəqərə” surəsi, ayə: 115.)
O, duaları eşidən, qəbul edəndir. (“Qafir” surəsi, ayə: 60.)
Qurani-kərim Allah-taalanı adları və sifətləri vasitəsilə ən kamil həddə təqdim etmiş, alim və geniş mərhəmət sahibi, (“Bəqərə” surəsi, ayə: 115.) tez hesab çəkən, diri və əbədi, (“Ənam” surəsi, ayə: 62; “Taha” surəsi, ayə: 111.) uca, böyük və haqq, (“Loğman” surəsi, ayə: 30.) əzəmət və kərəm sahibi (“Ər-rəhman” surəsi, ayə: 27.) hər şeydən ehtiyacsız (“İxlas” surəsi, ayə: 2.) sifətləri ilə vəsf etmişdir.
Qurani-kərim nöqteyi-nəzərindən Allah hər şeydən ucadır; (“Taha” surəsi, ayə: 114.) yəni bizim təsəvvür etdiyimiz hər şeydən üstündür və heç vaxt Onun həqiqətini, cəlal və camal sifətlərini olduğu kimi dərk etməyə qadir deyilik. (“Ənam” surəsi, ayə: 100.)
Allah təkdir, (“İxlas” surəsi, ayə: 1; “Nəhl” surəsi, ayə: 15.) onun tayı-bərabəri, bənzəri, oxşarı (“Şura” surəsi, ayə: 11.) və özündən başqa heç bir məbud yoxdur. (“Ali-İmran” surəsi, ayə: 18.)
Allah varlıq aləminin və kainatın həqiqi padşahıdır. O, hər nöqsandan pak, müqəddəs, salamatlıq və əmin-amanlıq bəxş edən, əziz, islahatçı və böyüklüyə layiq, yenilməz qüdrət sahibi (“Həşr” surəsi, ayə: 23.) və hər şeyə qadirdir. (“Bəqərə” surəsi, ayə: 284.)
Allah bağışlayan və mehribandır. Bu iki sifət Onda elə bir həddə əks olunmuşdur ki, Quranın bütün surələri bu iki sifətlə – “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim”lə başlayır. O, bəndələrinə qarşı mehriban və rəhmli olmağı Özü üçün əzəldən zəruri etmişdir! (“Ənam” surəsi, ayə: 12.)
Allah-taalanın əzəməti, böyüklüyü və kərəmi son həddədir. O, insana boyun damarından da yaxındır. İnsanın adi hərəkətlərindən tutmuş ürəyindən keçən ən gizli hisslərədək hər şey Allaha məlumdur. (“Qaf” surəsi, ayə: 16.)
Allah yenilməz qüdrət və qüvvət, (“Qafir” surəsi, ayə: 3; “Ənfal” surəsi, ayə: 8.) nemət, (“Qafir” surəsi, ayə: 3.) rəhmət (“Ənam” surəsi, ayə: 123.) və böyük fəzilət sahibi (“Ali-İmran” surəsi, ayə: 74.), tövbələri qəbul edən, (“Bəqərə” surəsi, ayə: 37; “Ali-İmran” surəsi, ayə: 8.) insanları sevəndir. (“Büruc“ surəsi, ayə: 14.)
Allah-taala kainatı, göyləri və yeri yaradan, (“Həşr” surəsi, ayə: 24; “Ənam” surəsi, ayə: 14.) ixtiyar sahibi, aləmlərin Rəbbi, maliki və idarəedicisidir. (“Fatihə” surəsi, ayə: 2.) Onun yaradılışda, hakimiyyətdə, hökm etməkdə, rübubiyyətdə, şəfaətdə, ümumiyyətlə heç bir sahədə şəriki və bənzəri yoxdur. (“Ənam” surəsi, ayə: 57, 162 və 164; “Zümər” surəsi, ayə: 44.)
Bütün insanlar Allaha möhtacdır. Allah isə ehtiyacsızdır. O, insanların ibadətinə belə möhtac deyil. Allah şükrə, tərifə layiqdir, Onun bütün işləri bəyəniləndir. (“Fatir” surəsi, ayə: 15.)
Allah-taalanın rəhmət və qüdrəti genişdir, insanlara istədiyi kimi əta edir, ruzi verir. (“Maidə” surəsi, ayə: 64.) O hər yerdə bizimlədir və hər işimizdən agahdır. (“Hədid” surəsi, ayə: 4.) Bir sözlə, hər tərəfə üz tutsaq, Allah oradadır. (“Bəqərə” surəsi, ayə: 115.)
O, duaları eşidən, qəbul edəndir. (“Qafir” surəsi, ayə: 60.)
